kinderneurologie
Wat is duizeligheid?
Duizeligheid is een gevoel waarbij het kind ervaart dat het niet stabiel meer op de benen staat of bij kijken de omgeving ziet bewegen wat een onstabiel gevoel geeft.
Hoe wordt duizeligheid ook wel genoemd?
Vertigo
Duizeligheid wordt door artsen ook wel vertigo genoemd. Sommige mensen gebruiken het woord wiebelig, draaierig of dol, anderen zeggen licht in het hoofd te zijn.
Draaiduizeligheid
Draaiduizeligheid is een speciaal type duizeligheid waarbij kinderen de wereld om hen heen daadwerkelijk zien draaien.
Hoe vaak komt duizeligheid voor bij kinderen?
Het is niet goed bekend hoe vaak duizeligheid voorkomt bij kinderen. Duizeligheid komt best vaak voor op de kinderleeftijd. Geschat wordt dat één op de zes tot twintig kinderen last heeft (gehad) van duizeligheidsklachten.
Bij wie komt duizeligheid voor?
Jonge kinderen kunnen vaak nog niet duidelijk maken dat ze last hebben van duizeligheid. Duizeligheid kan zowel op de lagere schoolleeftijd als de middelbare schoolleeftijd voorkomen. Middelbare scholieren hebben vaker last van duizeligheid dan lagere schoolkinderen. Kinderen met gehoorproblemen of kinderen die een hersenvliesontsteking hebben doorgemaakt hebben een grotere kans om last te krijgen van duizeligheidsklachten dan kinderen zonder deze problemen.
Zowel jongens als meisjes kunnen last hebben van duizeligheid. Meisjes hebben er vaker last van dan jongens.
Wat is de oorzaak van duizeligheid?
Veel verschillende oorzaken
Duizeligheid kan veel verschillende oorzaken hebben. Veelvoorkomende oorzaken bij kinderen zijn chronische hyperventilatie, lage bloeddruk, bijwerkingen van medicijnen, migraine, hersenschudding of problemen van het oor. Er bestaan ook zeldzame aandoeningen die kunnen zorgen voor het ontstaan van duizeligheid. Bij deze zeldzame aandoeningen is duizeligheid nooit het enige probleem en zijn er tegelijkertijd ook andere problemen.
Regelen evenwicht
Bij het regelen van het evenwicht zijn veel verschillende organen in het lichaam betrokken. Het evenwichtsorgaan in de oren speelt een belangrijke rol. Daarnaast zijn ook de ogen, gevoelsreceptoren in het lichaam en de kleine hersenen een belangrijke rol. Zij verzamelen informatie over de manier waarop het lichaam in de ruimte staat of beweegt. Deze informatie wordt gebruikt om de stand van het lichaam aan te passen, hierbij zijn nog weer veel verschillende delen van de hersenen betrokken. Het regelen van het evenwicht is dus een complex geheel. Voor goed functioneren van al deze organen is voldoende bloedtoevoer naar de hersenen van belang en moet de bloeddruk op peil zijn en het hart regelmatig bloed rondpompen.
Wanneer er in dit regelen van het evenwicht iets mis gaat, kunnen kinderen last krijgen van duizeligheid en/of evenwichtsproblemen.
Chronische hyperventilatie
Chronische hyperventilatie is een van de meest voorkomende oorzaken van duizeligheid bij kinderen. Bij deze aandoeningen ademen kinderen net iets sneller dan nodig is voor het lichaam. Dit valt vaak niet op, zoals bij acute hyperventilatie waarbij vaak voor iedereen duidelijk is dat het kind te snel aan het ademen is. Door de chronische hyperventilatie wordt het koolzuur uit de longen aan de buitenlucht afgegeven waardoor de hoeveelheid koolzuur in het bloed daalt. Hierdoor vernauwen de bloedvaten die naar de hersenen toe gaan enigszins, waardoor er minder bloed naar het hoofd toe gaat. Dit geeft een licht gevoel in het hoofd, alsof het kind elk moment kan omvallen. Deze duizeligheid is vaak op meerdere momenten per dag aanwezig, maar niet de hele dag door.
Lage bloeddruk
Tijdens de puberteit maken kinderen een groeispurt door. Het lichaam moet zich aanpassen aan de veranderingen in het lichaam. Tijdelijk kan de bloeddruk hierdoor lager zijn dan het kind gewend is. Door de lagere bloeddruk gaat er minder bloed naar de hersenen toe, waardoor het kind last krijgt van duizeligheid. Ook hier gaat het om een licht gevoel in het hoofd. Dit ontstaat vaak nadat het kind tot rust komt nadat het een tijd actief is geweest.
Ook kan het postureel orthostatisch tachycardie syndroom (POTS) zorgen voor duizeligheid bij kinderen. Bij deze vorm van duizeligheid hebben kinderen of jongeren een hele snelle hartslag.
Medicijnen
Duizeligheid kan een bijwerking zijn van het gebruik van medicijnen. Verschillende soorten medicijnen kunnen duizeligheid geven, de meest voorkomende medicijnen die duizeligheid als bijwerking hebben zijn bloeddrukverlagende medicijnen, medicijnen die gebruikt worden voor de behandeling van depressie of suikerziekte. Vaak verdwijnt deze bijwerking wanneer het kind gewend is aan de medicijnen.
Migraine
Duizeligheid die komt in aanvallen met daarbij misselijkheid en wankel lopen, kan het gevolg zijn van een speciaal soort migraine aanval die basillaire migraine wordt genoemd. Ook bestaat er een vorm van migraine waarbij alleen duizeligheid voorkomt en die vestibulaire migraine. Vaak hebben kinderen naast duizeligheid ook last van hoofdpijnklachten, maar dat is niet altijd het geval. Duizeligheid bij jonge kinderen kan ook het gevolg zijn van paroxysmale vertigo. Dit is ook een variant van migraine op jonge leeftijd (voor de leeftijd van 6 jaar).
Hersenschudding
Kinderen die een klap of val op het hoofd hebben meegemaakt, kunnen als gevolg van een hersenschudding in de dagen erna last hebben van duizeligheid.
Hartritmestoornis
Zelden wordt duizeligheid veroorzaakt door een hartritmestoornis. Hier moet aan gedacht worden wanneer kinderen last krijgen van duizeligheid tijdens het sporten of op een moment dat kinderen al een tijdje rustig liggen.
Oren
Problemen van de oren kunnen ook zorgen voor het ontstaan van duizeligheid. In het middenoor zit namelijk het evenwichtsorgaan. Problemen van het oor geven vaak draaiduizeligheid, het kind ziet de wereld dan om zich heen draaien. Chronische oorontsteking kan zorgen voor draaiduizeligheid. Kinderen die last hebben van slechthorendheid hebben vaker last van duizeligheid.
-Neuritis vestibularis-
Ook kan een virusinfectie van het evenwichtsorgaan (neuritis vestibularis genoemd) zorgen voor tijdelijke draaiduizeligheid gedurende enkele weken.
-BPPD-
Wanneer kinderen langere tijd stil gelegen hebben bijvoorbeeld na een operatie of na een lange ziekenhuisopname kan er gruis ontstaan in het evenwichtsorgaan. Wanneer kinderen hun hoofd dan bewegen, dan zorgt dit gruis voor prikkeling van het evenwichtsorgaan en voor een kortdurende heftige vorm van draaiduizeligheid. Dit wordt benigne paroxysmale positieafhankelijke duizeligheid genoemd, afgekort als BPPD.
PPPD
Na een acute aanleiding waarbij kinderen last hebben gekregen van duizeligheidsklachten, kunnen chronische duizeligheidsklachten blijven bestaan. Deze klachten worden PPPD genoemd: persisterende positionele perceptie duizeligheid.
-zeldzame oorzaken-
Op volwassen leeftijd kan de ziekte van Ménière reden zijn voor het ontstaan van draaiduizeligheid maar op kinderleeftijd is hier zelden sprake van.
Episodische ataxie
Episodische ataxie is een erfelijke aandoening waarbij kinderen en volwassenen gedurende een korte of langere periode problemen hebben met het bewaren van hun balans. Tussen de aanvallen door hebben kinderen en volwassenen geen klachten. Dit is een zeldzame aandoening en zal dus heel zelden de oorzaak zijn van duizeligheid.
Epilepsie
Aanvallen van duizeligheid zijn heel zelden het gevolg van epilepsie aanvallen. Vaak ervaren kinderen die epilepsie hebben eerder een vreemd gevoel in hun lichaam, dan dat ze zich daadwerkelijk duizelig voelen. Vaak zijn er ook andere klachten zoals wegdraaien van de ogen, minder goed reageren op de omgeving of soms ook schokken in een arm of in een been die duidelijk maken dat er sprake is van epilepsie.
Wat zijn de symptomen van duizeligheid bij kinderen?
Variatie
Duizeligheid kan er bij het ene kind heel anders uit zien dan bij het andere kind.
Licht gevoel in het hoofd
Veel kinderen die last hebben van duizeligheid hebben een licht gevoel in het hoofd. Ook kunnen kinderen een zwaar en wankel gevoel in de benen hebben. Sommige kinderen hebben bij aanhoudende duizeligheid last van het zien van zwarte vlekken voor de ogen. Geluiden lijken van heel ver weg te komen. Vaak lijkt het net alsof de wereld om kinderen heen ver weg en onwerkelijk is. Kinderen kunnen een misselijkmakend gevoel hebben, maar hoeven meestal niet te braken.
Draaiduizeligheid
Kinderen die last van draaiduizeligheid hebben, zien de wereld om hen heen draaien. Hierdoor worden ze vaak erg misselijk en moeten kinderen vaak ook braken. Vaak zien kinderen ook bleek tijdens deze vorm van duizeligheid. Ook kunnen kinderen die last van deze vorm van duizeligheid hebben, problemen met horen hebben. Ze horen slechter of hebben last van een piepend of zoemend geluid in de oren.
Vallen
Kinderen kunnen het gevoel hebben dat ze door de duizeligheidsklachten gaan vallen. Meestal is dat niet daadwerkelijk het geval, maar soms wel.
Ogen
Op moment dat kinderen last hebben van een draaiduizeligheidsaanval zijn aan de ogen vaak fijne schokkende of draaiende bewegingen te zien. Dit wordt een nystagmus genoemd.
Andere klachten
Een deel van de kinderen heeft naast de duizeligheid nog andere klachten zoals hoofdpijn, slechthorendheid of problemen met lopen afhankelijk van de oorzaak van de duizeligheid. Deze andere klachten kunnen behulpzaam zijn om uit te maken wat de oorzaak is van de duizeligheid.
Onzekerheid
Duizeligheidsklachten kunnen zorgen dat het kind zich onzeker gaat voelen of het weer last gaat krijgen van duizeligheid. Kinderen kunnen zich hierdoor angstig of verdrietig gaan voelen. Bij een op de twee kinderen met duizeligheid is er sprake van bijkomende problemen zoals angst of een sombere stemming.
Hoe wordt de diagnose duizeligheid gesteld?
De diagnose duizeligheid kan gesteld worden op grond van het verhaal van een kind. Door middel van lichamelijk en neurologisch onderzoek kan de oorzaak van de duizeligheid worden vast gesteld of kunnen zeldzame oorzaken worden uitgesloten. Er kunnen speciale testen aan het neurologisch onderzoek worden toegevoegd zoals de kiepproef, de head-shake test, de head-impulse test of de rotatie test.
Het zal maar zelden nodig zijn om aanvullend onderzoek in te zetten.
Hyperventilatietest
Door kinderen gedurende drie minuten snel te laten ademen wordt in het lichaam de situatie als bij hyperventilatie nagebootst. Door te kijken welke klachten zo ontstaan en die te vergelijken met de klachten waar het kind last van heeft kan gekeken worden of hyperventilatie de oorzaak is van de duizeligheid. Chronische vorm van hyperventilatie is een veelvoorkomende oorzaak van duizeligheid.
Bloeddruk meten
Bij kinderen met duizeligheid zal altijd de bloeddruk gemeten worden om te kijken of een lage bloeddruk de oorzaak is van de duizeligheid. Om goed te kijken hoe de bloeddruk reageert op veranderde houding, is het goed om de bloeddruk liggend te meten en daarna na 1, 3 en 5 minuten stil staan zonder dat er gepraat of bewogen wordt door het kind. Op die manier kan gekeken worden of het lichaam in staat is om de bloeddruk voldoende op peil te houden.
KNO-arts
Kinderen die last hebben van draaiduizeligheid worden een keer gezien door de KNO-arts om te kijken of er afwijkingen te zien zijn aan het oor of het evenwichtsorgaan die duizeligheid verklaren. De oogarts kan een zogenaamd video- of elektronystagmografie onderzoek of video-head impulse test verrichten. De KNO-arts maakt soms een CT-scan van het oor en het evenwichtsorgaan om te kijken of hier afwijkingen worden gezien.
Kindercardioloog
Kinderen die last krijgen van duizeligheid tijdens sporten of tijdens langere tijd liggen, zullen altijd een keer gezien worden door een kindercardioloog. Vaak wordt besloten om een hartfilmpje (ECG) te maken tijdens inspanning om te kijken of er hartritmestoornissen ontstaan die de oorzaak zijn van de duizeligheid.
Genetisch onderzoek
Bij bepaalde vormen van slechthorendheid of bij kinderen met een episodische ataxie kan door middel van bloedonderzoek gekeken worden of er een fout in het erfelijk materiaal kan worden aangetoond waarmee deze aandoening bevestigd kan worden.
EEG
Wanneer gedacht wordt dat epilepsie de oorzaak is van de duizeligheid kan een EEG behulpzaam zijn om hier meer duidelijkheid over te krijgen. Dit zal bij kinderen met duizeligheid echter heel zelden aan de orde zijn.
Hoe wordt duizeligheid behandeld?
Afhankelijk van de oorzaak
Het zal van de oorzaak afhangen wat de beste behandeling voor duizeligheid is.
Chronische hyperventilatie
Bij chronische hyperventilatie zal de behandeling er op gericht zijn om de ademhaling rustiger te maken. Dit is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Het is lastig om door bewust op de ademhaling te letten, deze rustiger te krijgen. Een logopediste kan hier adviezen in geven. Vaak is de chronische hyperventilatie het gevolg van gespannenheid of angst en is het goed om te kijken wat de oorzaak is van deze gespannenheid of angst om te kijken of deze weg genomen kan worden. Ook kan ontspanning, bijvoorbeeld in de vorm van wandelen, yoga, mindfulness of sport helpen om de ademhaling rustiger te krijgen.
Lage bloeddruk
Wanneer een lage bloeddruk de oorzaak is van duizeligheid dan is het goed om elke dag voldoende water te drinken, afhankelijk van het gewicht van het kind 1,5 tot 2 liter per dag. Ook kan het helpen om bouillon te drinken waar zout in zit. Als een kind voelt aankomen dat het duizelig wordt, dan kan het helpen de benen voor elkaar te kruizen. Hierdoor stijgt de bloeddruk en kan duizeligheid vaak voorkomen worden.
Medicijnen
Duizeligheid als gevolg van het gebruik van medicijnen verdwijnt vaak wanneer kinderen gewend raken aan het medicijn. Wanneer de dosering wordt opgehoogd, kan de duizeligheid tijdelijk weer terugkeren.
Wanneer de duizeligheid niet verdwijnt wanneer het kind deze medicatie een tijdje gebruikt, dan is het goed om te kijken of er een ander medicijn is met soortgelijke werking, zonder de duizeligheid als bijwerking.
Migraine
Basillaire migraine wordt net als andere migraine aanvallen. Rust en medicijnen tegen hoofdpijn en braken kunnen tijdens een aanval helpen, net als speciale anti-migraine medicijnen die triptanen worden genoemd. Wanneer kinderen vaak last hebben van migraine aanvallen dan kunnen er ook medicijnen worden voorgeschreven die kunnen helpen om migraine aanvallen te voorkomen.
Hersenschudding
Duizeligheid als gevolg van een hersenschudding verdwijnt meestal vanzelf in de loop van enkele dagen. Wanneer dat niet het geval is, kan er sprake zijn van gruis in het evenwichtsorgaan, dan is het goed om hiermee naar de KNO-arts te gaan.
Oorontsteking
Wanneer oorontsteking de oorzaak is van duizeligheid dan is behandeling van de oorontsteking nodig. Wanneer een kind heel vaak achter elkaar oorontsteking heeft, dan kan een KNO-arts kijken of er een behandeling mogelijk is waardoor het kind niet zo vaak oorontsteking krijgt.
Neuritis vestibularis
Een neuritis vestibularis wordt veroorzaakt door een virus. Er bestaat meestal geen behandeling die kan helpen dat het virus sneller uit het lichaam verdwijnt. Het lichaam moet dit zelf doen. Vaak kost dit een paar weken en wordt de duizeligheid van zelf minder.
Oefeningen
Draaiduizeligheid als gevolg van een probleem van het evenwichtsorgaan kan ook verbeteren door het evenwichtsorgaan te trainen om weer beter om te kunnen gaan met veranderingen van de stand van het hoofd. Hiervoor bestaan speciale oefeningen (oefening volgens Brandt en Darhoff) waarbij het kind thuis in een veilige omgeving een paar keer per dag met het hoofd allerlei bewegingen maakt. In het begin zal het kind hierdoor duizelig worden, daarom is het goed dat een ouder bij het kind blijft. Na een aantal keer oefenen zal het kind merken dat het steeds langer met het hoofd kan bewegen voordat de duizeligheidsklachten ontstaan. Vaak zal het kind deze oefeningen een aantal weken moeten doen om er voor te zorgen dat er geen duizeligheid ontstaat bij het bewegen van het hoofd. Deze oefeningen helpen alleen bij de vorm draaiduizeligheid en niet bij de andere vormen van duizeligheid.
Epley manoeuvre
BPPD door gruis in het evenwichtsorgaan kan behandeld worden door middel van een Epley manoeuvre. Hierbij ligt het kind op een onderzoeksbank en wordt het hoofd en het lichaam van het kind telkens in een andere stand gebracht. Op deze manier kan het gruis uit het evenwichtsorgaan gedraaid worden. Dit helpt alleen bij de aandoening BPPD.
Episodische ataxie, ziekte van Ménière en epilepsie
Episodische ataxie, de ziekte van Ménière en epilepsie kunnen behandeld worden met medicijnen die kunnen helpen om nieuwe aanvallen te voorkomen. Dit zijn echter zeldzame oorzaken van duizeligheidsklachten op de kinderleeftijd.
Begeleiding
Duizeligheidsklachten kunnen maken dat kinderen zich onzeker gaan voelen en angstig worden om opnieuw last te krijgen van duizeligheid. Ouders kunnen hun kind helpen hoe om te gaan met deze onzekerheid. Zo nodig kan de hulp van bijvoorbeeld een psycholoog gevraagd worden om het kind te ondersteunen.
Contact met andere ouders
Door het plaatsen van een oproepje op het forum van deze site kunt u proberen in contact te komen met andere kinderen en hun ouders die te maken hebben (gehad) met duizeligheid.
Wat betekent het hebben van duizeligheid voor de toekomst?
Verdwijnen
Wanneer de oorzaak van het ontstaan van duizeligheid wordt aangepakt kan, kan de duizeligheid helemaal verdwijnen. Kinderen hebben er dan geen last meer van.
Terugkeer van de duizeligheid
Soms kan de duizeligheid na enige tijd toch opnieuw terug komen. Het helpt om dit te herkennen en dan te kijken wat de aanleiding is voor het ontstaan van de duizeligheid om deze oorzaak weer aan te pakken.
Blijvende klachten
Kinderen die een aangeboren vorm van slechthorend hebben, blijven vaak gemakkelijk last van duizeligheidsklachten krijgen, omdat de slechthorendheid vaak een blijvend probleem is. Zij kunnen wel door bovengenoemde oefeningen zorgen dat ze zo min mogelijk last van deze duizeligheidsklachten hebben.
Levensverwachting
Duizeligheid heeft geen invloed op de levensverwachting die een kind heeft.
Kinderen krijgen
Het hebben van duizeligheid heeft geen invloed op de vruchtbaarheid. Kinderen van een volwassene die last heeft (gehad) van duizeligheid hebben geen duidelijk verhoogde kans om zelf ook last van duizeligheid te krijgen.
Hebben broertjes en zusjes een vergrote kans om ook last van duizeligheid te krijgen?
Duizeligheid zal meestal geen erfelijke oorzaak hebben. In dat geval hebben broertjes en zusjes geen vergrote kans om zelf ook last van duizeligheid te krijgen.
Sommige vormen van slechthorendheid kunnen wel erfelijk zijn. Kinderen die slechthorend zijn, hebben een vergrote kans om last van duizeligheid te krijgen. Broertjes en zusjes hebben in deze situatie wel een vergrote kans om zelf last van duizeligheid te krijgen.
Wilt u dit document printen dan kunt u hier een pdf-versie downloaden.
Wilt u ook uw verhaal kwijt, dat kan: verhalen kunnen gemaild worden via info@kinderneurologie.eu en zullen daarna zo spoedig mogelijk op de site worden geplaatst. Voor meer informatie zie hier.
Heeft u foto's die bepaalde kenmerken van deze aandoening duidelijk maken en die hier op de website mogen worden geplaatst, dan vernemen wij dit graag.
Referenties
1. Epidemiology of Dizziness and Balance Problems in Children in the United States: A Population-Based Study.Li CM, Hoffman HJ, Ward BK, Cohen HS, Rine RM. J Pediatr. 2016
2. Vertigo in childhood: proposal for a diagnostic algorithm based upon clinical experience. Casani AP, Dallan I, Navari E, Sellari Franceschini S, Cerchiai N. Acta Otorhinolaryngol Ital. 2015;35:180-5.
3. Epidemiology of Vestibular Impairments in a Pediatric Population. Wiener-Vacher SR, Quarez J, Priol AL. Semin Hear. 2018;39:229-242.
4. Vestibular Syndromes in Childhood and Adolescence. Duarte JA, Leão EM, Fragano DS, Marquez GJ, Pires APBÁ, Silva MLS, Ganança FF. Int Arch Otorhinolaryngol. 2020;24:e477-e481
5. The Dizzy Child. Kelly EA, Janky KL, Patterson JN. Otolaryngol Clin North Am. 2021;54:973-987
Laatst bijgewerkt: 5 oktober 2022 voorheen: 16 februari 2022, 9 april 2021, 31 januari 2021, 12 november 2019, 5 maart 2019 en 26 maart 2016
Auteur: JH Schieving
Heeft uw kind nog andere symptomen, laat het ons weten.